TÍCH HỢP ĐỘNG LỰC NỘI TẠI TRONG HÀNH VI THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN CỦA LAO ĐỘNG PHI CHÍNH THỨC TẠI VIỆT NAM

Nguyễn Quỳnh Hoa

Trường Kinh tế và Quản lý công, Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, Việt Nam

Ngày nhận: 11/04/2025; Ngày hoàn thành biên tập: 06/05/2025; Ngày duyệt đăng: 26/05/2025

DOI: https://doi.org/10.38203/jiem.vi.042025.1277

Tóm tắt: Nghiên cứu phát triển và kiểm định mô hình tích hợp lý thuyết hành vi có kế hoạch và lý thuyết tự quyết để giải thích ý định và hành vi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của lao động phi chính thức tại Việt Nam. Dữ liệu từ 800 người lao động phi chính thức được phân tích bằng mô hình phương trình cấu trúc bình phương tối thiểu từng phần (PLS-SEM). Kết quả chỉ ra rằng, thái độ, chuẩn chủ quan, kiểm soát hành vi nhận thức, nhận thức rủi ro, tin tưởng vào hệ thống, nhận thức quyền lợi và động lực nội tại đều tác động tích cực đến ý định tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Đặc biệt, động lực nội tại đóng vai trò trung gian giữa nhận thức rủi ro và ý định, trong khi thu nhập điều tiết mối quan hệ giữa ý định và hành vi thực tế. Kiến thức tài chính cũng tác động tích cực đến cả ý định và hành vi. Trên cơ sở đó, bài viết đưa ra các hàm ý chính sách nhằm cải thiện tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trong khu vực lao động phi chính thức.

Từ khóa: Bảo hiểm xã hội tự nguyện, Động lực nội tại, Lao động phi chính thức, Lý thuyết hành vi có kế hoạch, Lý thuyết tự quyết

INTEGRATING INTRINSIC MOTIVATION IN VOLUNTARY SOCIAL INSURANCE BEHAVIOR OF INFORMAL WORKERS IN VIETNAM

Abstract: This study develops and tests an integrated model of the Theory of Planned Behavior (TPB) and Self-Determination Theory (SDT) to explain the intention and behavior of voluntary social insurance (VSI) participation among informal workers in Vietnam. Data was collected from a survey of 800 informal workers and analyzed using Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM). The results indicate that attitude, subjective norms, perceived behavioral control, risk perception, trust in the system, perceived benefits, and intrinsic motivation all positively affect the intention to participate in VSI. Notably, intrinsic motivation plays a mediating role between risk perception and participation intention, while income moderates the relationship between intention and actual behavior. Financial knowledge also positively affects both intention and behavior. The study thereby provides practical implications for designing policies to improve VSI participation rates in the informal sector.

Keywords: Voluntary Social Insurance, Intrinsic Motivation, Informal Workers, Theory of Planned Behavior, Self-Determination Theory